عمان سامانی را باید احیاگر ادبیات عرفانی عاشورایی در ایران دانست، آنگاه که نام مجموعه شعر خود را با تلفیقی از دو واژه فارسی و عربی به نام «گنجینةالاسرار» مینامد.
میرزا نورالله عمان سامانی مشهور به تاج الشعرا در 20 اسفند 1258هجری قمری در سامان به دنیا آمد.عمان سامانی تحصیلات ابتدائی را در مکتب خانه های محلی فرا گرفت و بعد به اصفهان عزیمت و در مدرسه « نیماورد » و «صدر» وارد وسالها در خدمت آخوند کاشی مشغول کسب علم بوده ودر اواخر عمر به سامان مراجعه و آثار ارزنده ای از خود به یادگار گذارد
از جمله آثار عمان :گنجینه الاسرار- مخزنالدرر- قصاید وغزلیات و معراج نامه است.
این شاعر گرانقدر در سن 64 سالگی در 1 مهر 1320 هجری ، قمری از دنیا رحلت و جنازه او در سامان بصورت امانت دفن و بعد از چند سال به شهر مقدس نجف اشرف انتقال یافت. عمان را باید اولین شاعری نام برد که اشعار کربلائی را از قالب سوگ خارج ودر قالب حماسی آمیخته به عشق و روشنگری ارائه نمود.
کیست این پنهان مرا در جان و تن
کز زبان من همی گوید سخن؟
این که گوید از لب من راز کیست
بنگرید این صاحب آواز کیست
19 ذیالحجه سالگرد درگذشت عمان سامانی اولین شاعری است که اشعار کربلایی را از قالب سوگ خارج و در قالب حماسی آمیخته به عشق ارائه کرد.
عمان سامانی از شاعران معروف سامان در استان چهارمحال و بختیاری است. میرزا نور الله «عمان سامانی» ملقب به تاج الشعرا از شاعران صاحب نام و پر آوازه سالهای 1258 تا 1322 قمری است، نیاکان او همه از دری سرایان، پارسی گویان و آذری سرایان اعصار خود بودهاند.
پدرش میرزا عبدالله متخلص به «ذره» مولف «جامع الانساب» و جدش میرزا عبدالوهاب سامانی متخلص به «قطره» و عمویش میرزا لطف لله متخلص به «دریا» همگی از شاعران عهد ناصری بودهاند که در دانشهای دیگر نیز دستی داشتهاند.
از آثار عمان سامانی میتوان به گنجینة الاسرار، مخزن الدرّر، معراج نامه و دیوان اشعار اشاره کرد. در این میان، مثنوی «گنجینةالاسرار» یکی از جالبترین آثار عمان سامانی درباره عرفان عاشورا است. در این مثنوی نسبتا کوتاه، نکتههای ظریفی از عشق و عرفان با بیانی هنرمندانه و گرم طرح شده است.
عمان را باید اولین شاعری نام برد که اشعار کربلایی را از قالب سوگ خارج و در قالب حماسی آمیخته به عشق و روشنگری ارائه کرد.
گنجینة الاسرار با این مطلع آغاز میشود:
کیست این پنهان مرا در جان و تن / کز زبان من همی گوید سخن
این که گوید از لب من راز کیست؟ / بنگرید این صاحب آواز کیست؟
در من اینسان خودنمایی میکند / ادعای آشنایی میکند
عمان سامانی در اواخر عمر به سامان مراجعه و آثار ارزندهای از خود به یادگار گذاشت. وی در 19 ذی الحجه درگذشت و نقل است که جنازه عمان را در مسجد جامع سامان به خاک سپردند و بعدها براساس وصیت او به نجف اشراف منتقل و در وادیالسلام مدفون میشود.
"سرالاسرار"شرحی نو و متفاوت بر مثنوی عاشورایی گنجینةالاسرار عمان سامانی
«به نام صاحب اسرار»
"سرالاسرار" عنوان شرح و تصحیحی است که اینجانب (دکتر مسعود نمازی بروجردی،داروساز و مدرس درس داروشناسی،دانشگاه آزاد بروجرد)راجع به اشعار مثنوی شریف گنجینةالاسرار نگاشته ام همراه با رمزگشایی ها و ادعاهایی نو که بعضاً پس از گذشت حدود 150سال از زمانه ی سروده شدن گنجینةالاسرار،برای نخستین بار است که مطرح می گردند.
این شرح بیش از 800 پینوشت داشته و مطالب مهم و فنی تر،برای استفاده ی خوانندگان پیگیرتر ،در بخش نکته های هر بند به طور مبسوط بیان شده است . تمامی 41 بند شعری و نیز 831 بیت گنجینةالاسرار در این شرح شماره گذاری شده است تا خواننده بتواند به راحتی ارجاعات و استنادات متعدد نگارنده را پیدا نماید.همچنین برای پیش گیری از بروز برخی اشتباهات(آنچنان که متأسفانه در برخی شرحها به کرات دیده می شود)تمامی ابیات برحسب متکلم و مخاطب توسط گیومه و با دقت زیاد تفکیک شده است.
در این شرح برای تأویل و تصحیح ابیات،ناگزیر به قواعدهیئت بطلمیوسی،قوانین نرد،قواعد صرف و نحو عربی،دستگاههای موسیقی،خط شناسی و مقایسه ی خطوط در نسخ خطی و چاپ سنگی و...متوسل شده ایم،با این هدف که خواننده درعین حال که اشعار گنجینةالاسرار را می خواند بتواند به راحتی بخشی از حقایقی که عمان سامانی زیرکانه و البته به عمد،در ورای ظاهر ساده ی گنجینةالاسرار پنهان ساخته است را ببیند و لذت ببرد.شاید با مطالعه ی این شرح ،خواننده ی کتاب تا حدودی به این نکته ی ظریف پی ببرد که چرا عمان سامانی گنج پر از رمز و راز خود یعنی گنجینةالاسرار را با این بیت رندانه و کنایه آمیز به پایان برده است:
کتاب "سرالاسرار" ان شاالله به زودی توسط انتشارات «سامان دانش»،به عاشقان حسین(ع)وعلاقه مندان گنجینةالاسرار،تقدیم خواهد شد.
امید که اندیشمندان سامانی و فرهیختگان خطه ی چهار محال و بختیاری که احاطه شان بر مثنوی شریف گنجینةالاسرار،کامل و علاقه شان به عمان سامانی (شاعری که عاشقانه از حسین ، سروده است) ستودنی است ، کشف رمز ها و ادعاهای موجود در "سرالاسرار" را مورد عنایت خود قرار داده ونگارنده را از راهنماییها و البته نقدهای منصفانه ی خویش بهره مند سازند. کاری که به لطف حضرت حق جل جلاله در "سرالاسرار" صورت پذیرفت ،حاصل عشق است نه از طرف کسی که مأنوس با گنجینةالاسرار بوده است بلکه از طرف کسی که سخت عاشق اشعار شریف گنجینةالاسرار است.
در روی جلد و صفحه نخست کتاب(صفحه توضیحات) سعی شده است اطلاعات لازم به خواننده ارائه گردد:
**روی جلد:
«سرالاسرار»
شرح و تصحیحی نو و متفاوت بر مثنوی عاشورایی
گنجینةالاسرار
عمان سامانی
منطبق بر
نخستین نسخه ی چاپ سنگی گنجینةالاسرار
(نسخه ی جلالی،1306 قمری)
برای نخستین بار با :
چاپ القاب امام حسین(ع) به رنگ قرمز
چاپ ابیات بیانگر حالات عرفانی امام حسین(ع) به رنگ سبز
گزیده ای از آنچه که برای نخستین بار در این کتاب آمده است:
- ارائه ی صحیح ترین متن موجود از گنجینةالاسرار براساس مقایسه ی نسخ خطی و چاپ سنگی(1306 ،1315،1330،1342،1345،1348،1354 هجری قمری) و استدلال منطقی در گزینش نهایی
- رمزگشایی از واژه های «ساقی» ، «صبا» ، «حبیب» و«رحمت» در متن اشعار و تعیین شخصیت حقیقی آنان
- تعیین مقتل مورد استناد عمان سامانی بر اساس مقایسه و بررسی موارد مشابه میان اشعار گنجینةالاسرار و متن نسخه ی خطی مقتل مورد نظر
- ارائه ی متن کامل قصیده ی انجمنیه ی عمان سامانی به علاقه مندان و محققین پس از حدو 150 سال
- ردّ مالکیت مسکین اصفهانی بر قصیده ی انجمنیه ی منتسب به او(مطروحه در برگزیده ی دیوان سه شاعر اصفهانی - استاد همایی) و تعیین سراینده ی حقیقی آن پس از 47 سال
- ارائه ی الفبایی نوین برای مطالعه ی گنجینةالاسرار و درک فراز و فرودها،اسرار و زیبایی های آن
- تشریح عنصر شور انگیز «دل» و نقش مهم او در اشعار گنجینةالاسرار و ...
اللهم ارزقنا شفاعة الحسین (ع) یوم الورود
با سپاس فراوان:دکتر مسعود نمازی بروجردی
محسن حیدری در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه به مناسبت 176 سالگرد تولد عمان سامانی شاعر بزرگ منطقه سامان شب شعری در سالن شهرداری سامان برگزار شد، اظهار داشت:در این شب شعر 15 شاعر از شاعران سامان در مدح این شاعر اشعار خود را قرائت کردند.
نوراللهبن میرزا عبداللهبن عبدالوهاب، متخلص به عمان به سال 1359 هجری قمری در قریه سامان دیده به جهان گشود.
«عمانـ در خانوادهای اهل ذوق و هنر پرورش یافت و به تعلیم علم و عرفان شیعی روی آورد و در این راه از محضر استادان بنامی بهره گرفت. از وی آثار چندی در دست است.
از جمله آنها میتوان به «گنجینه الاسرار» اشاره نمود. وی در این اثر ارزشمند به شرح واقعه عاشورا از دیدگاه عرفانی پرداخته و با زبان شعر، معانی آسمانی و مفاهیم الهی این واقعه را به تصویر کشیده است.
از آثار دیگر عمان، معراج نامه، دیوان اشعار، مخزن الدرر یا سفینه الدرر و سه رساله را نام بردهاند. این شاعر عارف به سال1322 هـ .ق دیده از جهان فروبست و بنا بر وصیت خویش در وادیالسلام نجف مدفون گردید.
عمان در گنجینهالاسرار که بنابر ذکر خود او در مقدمه این اثر در سال 1305 و به توصیه سلیمانخان نامی - که رئیس خواجهسرایان عهد ناصری بود - ترتیب نموده و در آن واقعه جانگداز عاشورا را از منظر عرفان و مبانی معرفتی بیان میدارد و با لحنی شیوا و عارفانه به تصویر میکشد. خود او در وجه تسمیه این اثر میگوید:
چون که از اسرار سنگین بار شد/ نام او گنجینهالاسرار شد
اما در بیان واقعه جانگداز کربلا و شهادت سبط رسول و یاران و انصار باوفا و گرامیاش باید به مبانی آسمانی و نورانیت امام حسین(ع) متوسل گردید تا توان آن را شرح داده و بیان کرد، اما عمان خود میداند بیان این موضوع کاری دشوار است و از عهده خارج و باید ذکر مستان را از زبان مستان شنید.
مست گردم رشتهای آرم به دست/ قصه مستان که گوید غیر مست
و با این احوال است که در عالم مستی زبان به مدح آل رسول میگشاید، آن زبانی که نه زبان خود اوست، بلکه رشحات عشقی است که از زبان وی تجلی ظهور میپذیرد، چنانکه خود وی اذعان مینماید:
کیست این پنهان مرا در جان و تن/ کز زبان من همی گوید سخن
این که گوید از لب من راز کیست/ بنگرید این صاحب آواز کیست
اما گاهی وی در اثر غلیان روحی و فوران عشق الهی در فهم معانی بدیع روحی و معنوی عاشورا آنچنان مستغرق میگردد و غیرت عشقِ حریف سوز گاهی چنان مرغ جانش را دلیر مینماید که از بردن نام معشوق بر زبان اجتناب مینماید و در پرده سخن میگوید چون، نامش همی نیارد بردن به پیش هر کس:
باز بینم رازی اندر پردهای/ هست دل را گوییا گم کرده ای
کیست این مطلوب کش دل در طلب/ نامش از غیرت نمیآرد به لب
در بساط این و آن جویای اوست/ با حدیث غیرش اندر جستجوست
وه که در دریای خون افتادهام/ با تو چون گویم که چون افتادهام
عمان در وصف وجود مبارک حسین(ع) که بلای کربلا را به جان میخرد و با تمام وجود روی به معبود ازلی مینماید اذعان میکند شور و سرمستی بیش از حد حضرتش باعث این امر شد که حسین(ع) را بیش از دیگران سهم از باده ازلی و قرب الهی داده بودند.
ز انبیاء و اولیا از خاص و عام/ عهد هریک شد به عهد خود تمام
نوبت ساقی سرمستان رسید/ آن که بود از پا به سرمست آن رسید
و در بیان این که در ازل این واقعه بر امام عرضه شد و ایشان بر اثر غلیان همین عشق و محو بودن در حقیقت ذات الهی بود که قبول این موضوع نمودند:
زینت افزای بساط نشاتین/ سرور سر خیل مخموران حسین
باز گفت از این شراب خوشگوار/ دیگرت گر هست یک ساغر بیار
اما زمانی نزدیک به واقعه عاشورا حضرت، یاران و انصار خویش را جمع مینماید و ایشان را از حقیقت امر و مسجلشدن امرِ شهادت خبر میدهد و با بذل فتوت و جوانمردی بیعت از ایشان برمیدارد تا هرکه میخواهد برود و هرکه میماند با یقین بماند. عمان سامانی این واقعه را اینچنین به تصویر میکشد:
خواند یک سر همرهان خویش را/ خواست هم بیگانه و هم خویش را....
ای اسیران قضا در این سفر/ غیر تسلیم و رضا این المفر
همره ما را هوای خانه نیست/ هرکه جست از سوختن پروانه نیست
نیست در این راه غیر از تیغ تیز/ گو میا هرکس ز جان دارد دریغ
و نتیجه این واقعه و رفتن نامحرمان و نالایقان را اینچنین بیان میدارد:
هر که بیرونی بد از مجلس گریخت/ رشته الفت ز همراهان گسیخت
و حال که اغیار رفته و اخیار ماندهاند حضرت لب رازگشای خویش را میگشاید و یاران را از انفاس قدسی بهرهمند مینماید:
محرمان راز خود را خواند پیش/ جمله را بنشاند پیرامون خویش
با لب خود گوششان انباز کرد/ در ز صندوق حقیقت باز کرد
جمله را کرد از شراب عشق مست/ یادشان آورد آن عهد الست
وی در گنجینهالاسرار از اولین یاران حضرت به جناب حر اشاره میکند و داستان این مرد آزاده را با تعابیر عرفانی نغزی بیان میدارد. در این تعبیر مبدلشدن نفس کافر به نفس مسلمانی را مطرح کرده که به مدد انفاس قدسی پیر طریق و دلیل راه این امر صورت میپذیرد و حر را نمادی از نفسی میداند که با توجه سرور شهیدان در مسیر حق قرار میگیرد، یعنی نفس اماره بر اثر تعلیم معصوم مبدل به نفس مطمئنه میشود:
نفس کافر دل چو یابد آگهی/ مشتعل گردد ز روی گم رهی...
پیر را از باطن استمداد کرد/ باطن پیر رهش امداد کرد....
اولش از کافری رو تافتم/ آخرش عین مسلمان یافتم...
این بیانم از سر تمثیل کرد/ نفس را بر نفس حر تاویل کرد
بعد از جناب حر به شرح مقام عباسبن علی(ع) میپردازد و بردن نام حضرت را باعث ایجاد شوری و مستی در دل و جان میداند:
شوری اندر زمره ناس آورد/ در میان ذکری ز عباس آورد
سپس به بیان دلاوری مردانه ایشان پرداخته سخن میگوید:
نیست صاحب همتی در نشاتین/ هم قدم عباس را بعد از حسین
در هواداری آن شاه الست/ جمله را یک دست بود او را دو دست
و در بیان این که تا ابد مقام متعالی حضرت ابوالفضلالعباس(ع) ملجا عارفان و عاشقان کوی یار است و این معنی از رشادت ایشان هنگام آوردن آب از شط متجلی شده، میسراید:
تا قیامت تشنهکامان ثواب/ میخورند از رشحه آن مشک آب
سپس به بیان حالات قاسمبن حسن(ع) پرداخته و بعد از ایشان به شرح حالات جناب علیاکبر(ع) میپردازد و با نگرشی عرفانی اینگونه بیان میدارد که چون حضرت سیدالشهدا(ع) یکایک یاران را به سوی مسلخ عشق اجازه رزم دادند دیگر کسی جز پسر بزرگ و بزرگوار حضرت باقی نماند و گویی از علیاکبر به عنوان آخرین تعلق سرور شهیدان عالم یاد میکند که در سیر مسیر صعب عشق و پیوند با حضرت جانان برای ایشان باقی مانده بود یا آخرین امانتی بود که باید به صاحبش بازگردد:
از تعلق پردهای دیگر نماند/ جز علیاکبر کس دیگر نماند
و از زبان پدر خطاب به پسر میسراید:
هر که غیر از اوست سد راه من / آن بت است و غیرت من بتشکن
چون تو را خواهد از من رونما/ رونما شو، جانب او رو نما
بعد از آن به ذکر وداع و گفتوگوی شاه شهیدان با خواهر گرامیشان میپردازد و این احوال را بر مذاق معنوی تعبیر مینماید و از زبان حسین(ع) رو به زینب کبری(س) توصیه به شکیبایی و صبر بر مصیبت مینماید.
و سپس به بیان خطبه حضرت در مقابل لشکر اعداء میپردازد که در آن حسین(ع) یادآوری میفرماید حقیقت امر نه آن است که ایشان میپندارند و از در موعظه برمیآید، اما آن لشکر فاسق که گوش دلهایشان ناشنوا گردیده با تیغهای آخته و تیر و نیزه جواب حضرت را میدهند:
آنچه فرمود او به آن قوم از صواب/ غیر تیر از هیچ سو نامد جواب
تیغها بر قتل او شد آخته/ نیزهها بر قصد او افراخته
سپس به محاربه سیدالشهدا(ع) با آن قوم ظالم اشاره نموده و از تیغ حضرت در جنگ با دشمن شقی به نفی کفر و اثبات حق تعبیر مینماید و آخرالامر به مناجات لحظات واپسین ثارالله با خدای عزوجل میپردازد و لحظات آخر حیات زمینی حسین(ع) را از شدت اندوه و غم جانکاهش دیگر به زبان نیاورده و اشارتی کوتاه کرده، دم فرو میبندد که سینه مالامال از غم است:
قصه کوته، شمر ذیالجوشن رسید/ گفت و گو را آتش خرمن رسید
از شنیدن، دیده بیتاب است وگوش/ شد سخنگوی از زبان من، خموش
منابع:
ـ گنجینهالاسرار، به اهتمام حسین بدرالدین، انتشارات سنایی، 1379.
ـ دیوان عمان سامانی و گنجینهالاسرار، به کوشش مهدی آصفی و جواد هاشمی، نشر جمهوری، 1385.
هوشنگ شکری - جامجم
حماسه عاشورا، واقعه بینظیر و درسآموزی است که تا پایان تاریخ، رمز ماندگاری جریان حق خواهد بود. واقعهای که هم عالیترین ابعاد و مضامین عرفانی را به تصویر کشیده و هم حماسیترین رزمها و جنگاوریها را شاهد بوده است.
هم اوج روابط عاطفی بین پدر و فرزند، خواهر و برادر، برادرزاده و عمو و... را میتوان در عاشورا دید و هم مرتفعترین قله انفاق از ممّاتحبّون را! در این نیمروز تاریخساز، از حضرت علیاصغر، کودک شش ماهه تا حبیب بن مظاهر، پیرمرد 75 ساله نقشآفرینی کردند و زنان با تحمل مصائبی فراتر از قدرت تصور، رشادت مردان را تکمیل نمودند.
عاشورا همچنین گنجینه اسرار است (به قول مرحوم پدر در مقدمه گنجینه الاسرار) اسراری از ظهور عشق و جمال، اسراری از راز و نیاز عاشق و جذبههای معشوق، اسراری از سیر و سلوک و حالات وجد و شوق، اسراری از سوز و گداز و هجران و وصل.
بخشی از این اسرار را از زبان عمان سامانی بخوانیم:
تا جایی که:
اما واقعه عاشورا ابعاد دیگر و پیامهای دیگری هم دارد. یکی از ابعاد و پیامهای راهبردی عاشورا، نهایت و اوج ایثار و فداکاری برای باقی و استوار ماندن یک حقیقت بزرگتر یعنی مکتب اسلام و آئین پیامبر عظیمالشأن اسلام (ص) است. این پیام در این جمله ماندگار حضرت اباعبدالله الحسین (ع) ظهور و بروز یافته است.
اِن کانَ دینُ محمدٍ لَم یستقم الّا بقتلی فیاسُیوفُ خُذینی
اگر دین محمد (ص) جز با کشته شدن من پایدار نمیماند پس ای شمشیرها مرا دریابید.
دینی که پایداریش با خون چون حسینی تضمین شده باشد، ارزش آنرا دارد که هزاران هزار انسان شیفته و شیدای آن جمال بیمثال برای آن فداکاری کنند و سختیها و مصائب این مسیر را بهجان بخرند و آن را در برابر مصائب خاندان اهل بیت خصوصا حسین بن علی و یارانش ناچیز بشمارند.
آری به قول جناب عمان سامانی:
مهدی فضائلی
حسام الدین سراج 7 و 8 دی ماه در سالن همایش های برج میلاد تهران به روی صحنه می رود و در سوگ سیدالشهدا می خواند. به گزارش ایسنا، این کنسرت که «وداع» نام دارد از کارهای برجسته عاشورایی محسوب می شود. این اجرا مصادف با ایام سوگواری ماه صفر خواهد بود. «وداع» نام آلبومی از سراج است که آهنگسازی آن را سیدمحمد میرزمانی انجام داده است و اشعار آن از گنجینه اسرار عمان سامانی است. عمان سامانی بی شک از مرثیه سرایان بزرگ ایرانی است که با نگاهی باطنی به ماجرای عاشورا نگریسته است.
شکوفه محیط عمان سامانی نتیجه عمان سامانی شاعر ولایی و مطرح کشور در سن 55 سالگی به دیار حق شتافت.
بخشدار سامان در گفتوگو با خبرنگار فارس در شهرکرد، با تسلیت درگذشت شکوفه محیط عمان سامانی از نوادگان عمان سامانی شاعر بهنام این خطه، اظهار داشت: شکوفه محیط عمان سامانی نتیجه پسری عمان سامانی شاعر ولایی و مطرح استان و کشوری است که روز گذشته در سن 55 سالگی در خطه سرسبز سامان استان چهارمحال و بختیاری دعوت حق را لبیک گفت و به دیار باقی شتافت.
اصغر مظفری با بیان اینکه پیکر این شاعره گرانقدر در محل آرامگاه مقبرةالشعرای این شهر به خاک سپرده میشود، گفت: زمان خاکسپاری این مرحومه فردا ساعت 9 صبح از میدان عمان سامانی تا آرامگاه دهقان سامانی برگزار میشود.
وی با اشاره به آثار این شاعره معاصر، شور زینبی را مهمترین اثر بر جای مانده از وی برشمرد و گفت: کتاب مثنوی از دیگر آثار این شاعره است که در حال حاضر در دست چاپ است.
بخشدار سامان با اشاره به پیشینه خانوادگی این شاعره گرانقدر، ابراز داشت: عمان سامانی که عاشقانه در مسیر ولایت گام برداشته بود از شعرای بهنام کشور بود که دارای آثار بسیار زیبایی نیز در این حوزه میباشد.
وی ادامه داد: در کل تاریخ شاعر شیعی ابیاتی به زیبایی عمان سامانی وجود ندارد تحلیل عارفانه شگفتانگیز زیبایی در اشعار وی ارائه میشود.
مظفری اضافه کرد: به ندرت شاعران آیینی در روزگار ما وجود دارند که در جریان شعرشان اثری از عمان سامانی نباشد و من بر این باورم که عمان نظرکرده بوده و اگر در کربلا بود از یاران اباعبدالله بود.
وی با اشاره به سخنانی از مقام معظم رهبری درباره عمان سامانی، گفت: "تردید نکنید اگر امام زمان ظهور کند بیشترین یارانش از جبهه فرهنگی انتخاب میشوند و ما امروز به تقویت این جبهه نیازمندیم که افرادی چون عمان از سرمایههای این جبهه هستند".
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: عمان سامانی شاعری تمام عیار و ولایی بود.
به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، کنگره ملی شعر و اندیشه عمان سامانی شامگاه روز گذشته در سالن همایشهای برج میلاد برگزار شد.
براساس این گزارش در این برنامه سیدمحمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدعلی مجاهدی، حجتالاسلام محمدجواد زمانی، محمدرضا سنگری و جمعی از شاعران و ادیبان کشور حضور داشتند.
سیدمحمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم با تشکر از بسیج شهرداری برای برگزاری این مراسم اظهار داشت: بدون تمسک به اهل بیت و اشاره به آن بزرگواران نمیتوان بحث را آغاز کرد.
وی در ادامه با قرائت آیهای عنوان کرد: اگر فردی در مسیر درست استقامت ورزد، خدا آب گوارایی به او خواهند نوشانید.
حسینی ابراز داشت: شاعران آئینی و ولایی قطعاً به آیات و سورههایی چون هل اتی، کوثر، تطهیر، آیه مباهله و... توجه دارند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با قرائت آیه قل کفی بالله شهیداً عنوان کرد: با این مقدمه کوتاه وارد موضوع ماه رجب و بحث این همایش خواهم شد، این ایام یعنی ماه رجب متعلق به ائمه است یک نکته اضافه میکنم و آن این که این روزها شاهد تحرکات و جسارتهایی هستیم که در غرب نسبت به امامان ما صورت میگیرد تمام این موارد نشان میدهد ما باید بیش از گذشته در معرفی امامان تلاش داشته باشیم، اهانت این ایام نویسندگان و شاعران و هنرمندان را ترغیب و دست به قلم میکند تا در بزرگی اهل بیت (ع) و در تبیین کلام نورانی آن بزرگان آثاری خلق کنند.
حسینی با ارائه پیشنهادی برای برگزاری کنگره شعر امام هادی (ع) تصریح کرد: پیشنهاد میکنم دهم آبان مصادف با 15 ذیالحجه ولات امام هادی (ع) شاهد برگزاری کنگره شعر امام هادی باشیم تا بیشتر در معرفی این حضرت تلاش کرده باشیم. البته در ادامه باید درباره ائمه مدفون در بقیع و سامرا گامهای دیگری در راستای برگزاری این گونه کنگرهها برداشته شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن اشاره به اینکه چند سال قبل شاهد بودیم که حرم حضرت هادی مورد تعرض قرار گرفت و امروز شاهد اهانت به حریم ایشان هستیم، اضافه کرد: برای مقابله با اینگونه اهانتها باید معرفی امامان را بیش از گذشته در برنامهها داشته باشیم.
حسینی ضمن اشاره به شخصیت عمان سامانی افزود: عمان سامانی تاج الشعرا در نیمه دوم قرن سیزدهم زندگی میکرد، عمان شاعر تمام عیار ولایی بود که از اشعار و کتابهایش (گنحینةالاسرار) این مهم مشاهده میشود که وی عاشقانه در مسیر ولایت گام برداشته بود.
به گفته حسینی، عمان آثار دیگری چون معراجنامه و... داشته، اما آنچه همواره به عنوان شاهکار عمانی سامانی یاد میشود کتاب گنجینة الاسرار اوست.
وی ضمن اشاره به اینکه این اثر گنجینهای به تمام معنا ارزشمند است، خاطرنشان کرد: حبیبالله فضائلی این کتاب را به حق کنذالاسرار دانست و به گفته سراینده این اثر اسراری از ظهور عشق و جمال، سوز و گداز و هجران و وصل است؛ اینها تعابیری است درباره کتاب که همواره از آن یاد میشود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: عمان سامانی در ولایت خود کودکی گذراند، از آن پس عازم اصفهان شد و در محضر آخوند کاشانی تملذ کرد؛ سبک و سیاق وی کمنظیر است یعنی نگاهی به باطن امور داشته و با این نگاه عرفانی حادثه عاشورا را تبیین کرده است، از اینرو برخی عنوان میکنند گنجینةالاسرار شاهنامه امام حسین(ع) است، دلیل هم آنکه این اثر دارای روح حماسی است و بحر رمل است.
حسینی تصریح کرد: پیش از این کتاب هم آثاری وجود دارند اما آنها لحنشان عاشقانه است، همه کتابها ارزشمندند، اما هیچ یک شور و حرارت گنجینهالاسرار را ندارد.
وی در ادامه ضمن اشاره به هنر عمان سامانی افزود: هنر عمان این است که در قالب نظم، یک منظومه زیبا ارائه کرد که دیگران کمتر توانستند همانند او بیافرینند، چرا که این اثر قرائت عرفانی از حادثه کربلاست.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ویژگیهای اثر عمان سامانی اشاره کرد و گفت: قرائت عرفانی از فرهنگ کربلا با جنبه حماسی از ویژگیهای اثر سامانی است.
حسینی در ادامه در بحث ارادتی که عمان به دیگر اهل بیت(ع) داشت، ابیاتی را قرائت و در ادامه به نکتهای درباره میرزای شیرازی اشاره کرد و گفت: جمعی از دوستان سامان منطقه عمان سامانی به اتفاق عمان برای زیارت عتبات عالیات عازم این منطقه میشوند وقتی به خدمت میرزای شیرازی میرسند میراز توجه خاصی به عمان میکند، ایشان به عمان فرمودند ای کاش همه درسی که خواندم را به شما میدادند و ثواب گنجینةالاسرار منظومه تو را به من میدادند، این سخن یک مجتهد است که از جایگاه عمان خبر میدهد.
به گفته وی، امیدواریم دوستانی که در مسیر شعر آئینی تلاش میکنند روز به روز گامهای بلندتری بردارند؛ در این راستا انشاءالله امثال نیز سنت حسنه دیدار شاعران آئینی با مقام معظم رهبری انجام خواهد شد، چرا که معرفی شخصیتهایی چون عمان سامانی اغلب در این دیدارها ابتدا از زبان مقام معظم رهبری مطرح میشود؛ اینگونه افراد و زندگی آنها باید دستمایه ساخت تئاتر، سینما و فیلم شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه ضمن اشاره به اینکه زندگی اینگونه شخصیتها برای جوانان ما میتواند الگو و اسوه باشد، ادامه داد: باید در جذابیتهای شعری به نمادهای فرهنگی کشور توجه شود چرا که شعر آئینی آمیخته با مضامین فرهنگی است و اساساً پایه شعر فارسی از هزار سال قبل تاکنون نیز اینگونه بوده؛ اگر آثار سعدی، فردسی و حافظ ماندگار شده بر این مبنا بوده است، چرا که ذوق شعری با حکمت آمیخته شده و خوشبختانه طی سالهای اخیر توجه خاصی به این موارد میشود.
حسینی در خاتمه خواستار شد که به دهقان سامانی نیز توجه و برای او بزرگداشت برگزار شود چرا که دیوانی در حدود 10 هزار بیت داراست.
در کنگره ملی شعر و اندیشه عمان سامانی همراه با رونمایی از چند کتاب، فریدون حداد سامانی از نوادگان عمان سامانی، محمد علی مجاهدی، محمدرضا سنگری، غلامرضا سازگار، محمود شاهرخی، شکوفه سامانی، عبدالله کبیری تقدیر شد.
به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، کنگره ملی شعر و اندیشه عمان سامانی شامگاه روز گذشته در سالن همایشهای برج میلاد برگزار شد.
براساس این گزارش در این برنامه سیدمحمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدعلی مجاهدی، حجتالاسلام محمدجواد زمانی، محمدرضا سنگری، محمدهادی ایازی، معاون امور اجتماعی و فرهنگی و جمعی از شاعران و ادیبان حضور داشتند.
* وزارت ارشاد برای برپایی کنگره ملی شعر امام هادی (ع) در دهم آبان ماه امسال، همزمان با ولادت این امام همام اعلام آمادگی کرد.
* وزیر ارشاد ضمن تقبیح اهانت یک فرد به امام هادی(ع) در روزهای اخیر گفت: ما در وزارت ارشاد آمادگی این کار را داریم تا کنگره ملی شعر امام هادی (ع) را در 10 آبان امسال همزمان با سالروز ولادت ایشان برگزار کنیم.
حسینی افزود: با توجه به لزوم برپایی چنین کنگرهای در سطح نام امام هادی (ع) این کار نیاز به هماهنگی و همکاری بسیاری از مراکز و دستگاههای فرهنگی و اجرایی دارد و در صورت همکاری آنها، وزارت ارشاد هر گونه اقدامی را که در این زمینه لازم باشد، انجام خواهد داد.
* در این مراسم «شناختنامه عمان سامانی» به همراه مقالات متعددی از استادان ادبیات فارسی، ارائه شد. علاوه بر این مجموعه «گنجینةالاسرار» که از شاهکارهای ادبی عمان سامانی به شمار میرود با حواشی محمدعلی مجاهدی در اختیار حاضران قرار داده شد.
* پیش از این عنوان شده بود کنگره شعر عمان سامانی با حضور شهردار تهران برگزار خواهد شد اما قالیباف در این مراسم غایب و یازی حاضر بود.
* از مجموعه اشعار در مدح عقیله بنی هاشم حضرت زینب (س) که از سوی جمعی از شاعران کشور با عنوان «پلک صبوری» گردآوری شده بود با حضور ایازی، حجت الاسلام زمانی و پیرهادی و سراج رونمایی شد .
* در ادامه فیلم مستندی درباره زندگی عمان سامانی برای حاضران پخش شد.
* در این مراسم همچنین از فریدون حداد سامانی از نوادگان عمان سامانی، محمد علی مجاهدی، محمدرضا سنگری، غلامرضا سازگار، محمود شاهرحی(جذبه)، شکوفه سامانی، عبدالله کبیری تقدیر شد.
* شورای اسلامی شهر سامان و شهردار شهر سامان از برگزارکنندگان همایش قدردانی کردند.
* سلطانی که اجرای این برنامه را بر عهده داشت ابیاتی را در مدح حضرت علی اضغر علیه السلام از اشعار عمان سامانی برای حاضران خواند که حاضران در سالن همایشهای برج میلاد تحت تاثیر قرار گرفته و سوگواری کردند.
* در اختتامیه کنگره ملی شعر و اندیشه عمان سامانی محسن پیرهادی فرمانده مرکز مقاومت بسیج شهرداری تهران ضمن خیر مقدم اظهار داشت: شاید یکی از اتفاقات خوب همزمانی این کنگره با فصل نیایش رجب باشد که انشاالله فرشته داعی که هر روز به مؤمنین رجوع کرده و معونه را بسوی خدا میبرد این همایش هم معونه امروز ما باشد.
وی افزود: یکی از اتفاقات اثرگذار تبادل فرهنگی است؛ امروز متوجه شدم 50 نفر از شهر سامان چهارمحال و بختیاری به این همایش آمدهاند که جای تشکر دارد.
پیرهادی در پایان ابراز امیدواری کرد این مراسم توشه خوبی برای سفری که در پیش داریم باشد.
* در این مراسم کلیپ مرکز مقاومت بسیج با مضمون عمان سامانی مولانای شعر آئینی برای حاضران پخش شد.
* غلامرضا سازگار در این برنامه از مثنوی 800 بیتی، ابیاتی را انتخاب و خواند.
* محمد علی مجاهدی که منظومه مانای عاشورایی گنجینه الاسرار نورالدین عمان سامانی به کوشش او گرد آمده ابیاتی را درباره علمدار کربلا قرائت کرد.
* این مراسم معنوی با مداحی حاج محمود کریمی ادامه یافت؛ کریمی پس از ایازی که خبر از برگزاری مراسم نقد کتاب در ایوان شمس را داده بود پشت تریبون قرار گرفت و اینگونه سخن آغاز کرد که، معمولا آمارهای زیاد برای برپایی نشستها عنوان میشود، اما اینگونه نیست و تنها در ایوان شمس یک کتاب آئینی نقد شده که اثر برقعی بوده است، باقی آثار ترانه هستند.
* او در ادامه بر حسب زمان سه قطعه را برای حاضران خواند و به مداحی پرداخت.
* حال و هوای عجیب این مراسم که با شعرخوانی و مداحیها همراه بود حاضران را دقایقی به سوگ حضرت اباعبدالله و وداع او با حضرت زینب سلام الله علیها نشاند، تا فضای کنگره شعر عمان عثمانی به مانند اشعار این شاعر عاشورایی باشد.
محمدرضا سنگری گفت: در کل تاریخ شاعر شیعی ابیاتی به زیبایی عمان سامانی وجود ندارد تحلیل عارفانه شگفتانگیز زیبای در اشعار ارائه میشود.
به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، کنگره ملی شعر و اندیشه عمان سامانی شامگاه روز گذشته در سالن همایشهای برج میلاد برگزار شد.
براساس این گزارش در این برنامه سیدمحمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدعلی مهاجدی، حجتالاسلام محمدجواد زمانی، محمدرضا سنگری و جمعی از شاعران و ادیبان حضور داشتند.
در این مراسم محمدرضا سنگری اینگونه سخن را آغاز کرد که سلام و صلوات الهی تقدیم به مصباح هدایت که در گذار از همه تاریکیها باید او را یافت، سلام بر سفینةالنجات که عبور از کاستی، بحرانها و بازدارندهها بدون او ممکن نیست و سلام بر همه آنان که ناشران این فرهنگ و آشناکنندگان نسلها با فرهنگ بیبدیل عاشورا هستند.
سنگریهای ضمن اشاره به ظرفیتهای بیبدیل عاشورا و بیان چند ویژگی این مهم افزود: ظرفیت، فضا، گستره، ژرفا، پویایی، مانایی، زیبایی همگی از ویژگیهای 7 گانه کربلا هستند.
به گفته وی، در طول تاریخ هیچ استعداد نبوده که هرگاه به ایستگاه کربلا رسیده باشد بتواند به راحتی از آن عبور کند؛ در طول تاریخ نگاه به مسئله عاشورا و کربلا با زاویههای گوناگون اتفاق افتاده است، شعر عاشورایی پس از عاشورا متولد نشد چرا که پیش از عاشورا متولد شده بود، از اینرو اشعاری در سوگ حضرت اباعبدالله از امیرالمؤمنین موجود است یعنی کربلا از آغاز مشخص بود، حتی خود امام حسین (ع) برای خود مرثیه دارد و یاران امام حسین(ع) نیز برای او در خود کربلا مرثیههایی دارند.
این شاعر بیان کرد: شعر عاشورایی پیش از عاشورا متولد شد، شعر عاشورایی «در» عاشورا «با» عاشورا و «از» عاشوراست، که اشعار عمان سامانی شعر عاشورایی «از» عاشوراست.
وی افزود: نخستین نگاهها به منظومه عاشورا در شعر فارسی نگاه شفاعتی به کربلاست که این مهم تا عصر سعدی هم امتداد مییابد؛ در امتداد این شعر شفاعتی سوگ و نگاه مرثیه و سوگ به کربلا متولد میشوند که حجم بسیاری از این اشعار موجود است چرا که نگاه شاعران ما نیز اینگونه بوده این مهم محملی برای رسیدن حادثه عظیم کربلا به روزگار ماست.
سنگری ادامه داد: نگاه دیگری هم وجود داشت که اگر قرار باشد نامی بر آن بگذاریم نگاه جبری باید بگوییم، حتی در کار محتشم کاشانی این مهم دیده میشود.
وی به نگاه تعلیمی اشاره و افزود: نگاه تعلیمی و بهرهگیری عبرتی متأسفانه در طول تاریخ ما کم بوده و نمونههای درخشان آن را تنها در روزگار خود میبینیم اما باید بگویم 9 دیدگاه و نگاه وجود دارد که زیباترین آنها نگاه عارفانه است که از دوره مولانا با شعر کجایید ای شهیدان خدایی آغاز میشود و اوج این مهم در یک دوره تاریخی و در ابیات چهار شاعر دیده میشود که سروش اصفهانی در این مسیر «روضةالاسرار» را مینویسد.
سنگری در ادامه خاطرنشان کرد: نگاههای عارفانه فضاهای تازه خلق میکند، اما استنادهای تاریخی نیست، پس از روضةالاسرار، «آتشکده» نیّر تبریزی اثر دیگر مهم است که امیدوارم روزی نشستی درباره این نویسنده و شاعر برگزار شود؛ اثر دیگر «ذبدةالاسرار» صفیعلیشاه است، اما این میان به «گنجینةالاسرار» عمان سامانی میرسیم.
این شاعر در ادامه عنوان کرد: در کل تاریخ شاعر شیعی ابیاتی به زیبایی عمان سامانی وجود ندارد تحلیل عارفانه شگفتانگیز زیبای در اشعار ارائه میشود.
این شاعر ادامه داد: به ندرت شاعران آیینی در روزگار ما وجود دارند که در جریان و سیلان شعرشان اثری از عمان سامانی نباشد و من بر این باورم که عمان نظر کرده بوده و اگر در کربلا بود از یاران اباعبدالله بود.
وی در خاتمه اینگونه سخن گفت که در خدمت مقام معظم رهبری بودیم که فرمودند تردید نکنید اگر امام زمان ظهور کند بیشترین یارانش از جبهه فرهنگی انتخاب میشوند و ما امروز به تقویت این جبهه نیازمندیم که افرادی چون عمان از سرمایههای این جبهه هستند.
کنگرهی بزرگداشت عمان سامانی (شاعر اهل بیت (ع)) عصر روز گذشته (شنبه، ششم خردادماه) در مرکز همایشهای برج میلاد برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در این مراسم، محسن پیرهادی ـ فرمانده مرکز مقاومت بسیج شهرداری تهران ـ با تشکر از حضور بسیجیان در این مراسم، از برپایی همایش عمان سامانی به عنوان حرکتی در جهت تقویت مباحث ارزشی و مذهبی یاد کرد و گفت: این برنامهها در مسیر تقویت جریانهای خوب فرهنگی است و این حرکت در مرکز بسیج شهرداری تهران دنبال خواهد شد.
همچنین سیدمحمد حسینی ـ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ با بیان اینکه شعر آیینی بدون توسل به اهل بیت (ع) محقق نمیشود، گفت: با توجه به جسارتهایی که کسانی در این اواخر مرتکب شدهاند، ضرورت دارد بیشتر از گذشته به اهل بیت (ع) توجه شود و هنرمندان و شاعران دست به قلم شوند و در بزرگی اهل بیت (ع)، آثار ادبی و هنری خلق کنند. همینجا من این پیشنهاد را میدهم که دهم آبانماه مصادف با 15 ذیحجه، سالروز تولد امام هادی (ع)، کنگره شعری برای حضرت امام هادی (ع) برگزار شود تا در مسیر معرفی و ذکر سجایای ائمه بقیع و سامرا تلاش بیشتری صورت بگیرد.
او افزود: اگر در زمان حضرت امام هادی (ع) شقیالقلبی به نام متوکل بود، الآن هم شاهد تحرکاتی هستیم و باید بیشتر از گذشته در ساحت تکریم ائمه اطهار گام برداریم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه به ایراد سخن درباره عمان سامانی پرداخت و گفت: از عمان سامانی به عنوان تاج الشعرا یاد میشود. او در اواخر قرن 13 و اوایل قرن 14 میزیسته، از شاعران تمامعیار ولایی است و عاشقانه در مسیر اهل بیت (ع) بوده است. «معراجنامه»، «مخزنالاسرار» و «دیوان اشعار» از شاهکارهای اوست. اما «گنجینه اسرار» اثر معروف این شاعر ولایی است. کار کمنظیر عمان سامانی این است که با نگاه به باطن امور، حادثه عاشورا را به نظم کشیده است و در واقع تلفیقی از عرفان و حماسه را در «گنجینه اسرار» میبینیم. «گنجینه اسرار» شاهنامه امام حسین (ع) است. البته آثار دیگری پیش از عمان سامانی درباره حضرت سیدالشهدا (ع) و حادثه کربلا وجود دارد؛ اما آن آثار به جایگاهی که آثار عمان دارد، نمیرسد. عمان سامانی مطالب مستحکمی را از معارف ناب اسلامی برگرفته و بیان میکند.
حسینی با تأکید بر نگاه عرفانی «گنجینه اسرار» عمان سامانی به واقعه کربلا، بر توجه بیشتر شاعران آیینی در دوران کنونی به دستاوردهای شعر های آیینی در گذشته تأکید کرد و گفت: ضرورت دارد شاعران آیینی گامهای بلندتری را بردارند و از سال گذشته رهبر معظم انقلاب اسلامی شاعران آیینی را به حضور پذیرفتند. این سنت امسال هم دنبال میشود و از شعرهای آیینی باید در حوزههای دیگر هنر مثل سینما، تئاتر و موسیقی استفاده شود و دستمایه قرار گیرد. هنرمندان تئاتر به جای اینکه به غرب نظر داشته باشند، از میراث گرانبهای خودمان بهره ببرند و آثاری را درباره همین شخصیتهای بزرگ خلق کنند که به نوعی میتواند الگویی برای جوانان هم باشد.
او در پایان با تأکید بر اینکه شعر فارسی با آموزههای دین درآمیخته است، عنوان کرد: اگر دین را از شعر فارسی بگیریم، دیگر چیزی از آن نمیماند. از هزار سال پیش به اینسو اگر شعر فارسی ماندگار شده، به خاطر آموزهها و تعالیم دین است. شاعران بزرگی مانند حافظ و سعدی اشراف کاملی به معارف اسلامی داشتهاند و این نبوده که فقط ذوق شاعری داشته باشند؛ بلکه توجه خاصی به مضامین دینی داشتهاند.
در ادامهی این مراسم، غلامرضا سازگار و محمدعلی مجاهدی سرودههایی را برای ائمه اطهار (ع) خواندند و مجاهدی در سخنانی با اشاره به قرائتهای متعدد در شعر آیینی از واقعه کربلا، عنوان کرد: آیا امروزه فقط قرائت ماتمی صرف از فرهنگ عاشورا کافی است؛ در شرایطی که ما شاهد بیداری اسلامی در کشورهای منطقه هستیم. محتشم کاشانی نماینده شاخص قرائت ماتمی از واقعه عاشوراست. در این رویکرد، اساس گریه گرفتن است که این نوع رویکرد آسیبهایی را دارد. غیر از آن، قرائتهای عرفانی از واقعه عاشورا وجود دارد که پیش از عمان سامانی، صفی علی اصفهانی این رویکرد را در آثارش دنبال میکند و از طرفی ما در شعر آیینی عاشورایی شاهد قرائتهای حماسی نیز هستیم که نمود این نوع قرائتها را در آثار الهامی کرمانشاهی میبینیم. او آدمی بیسواد بود که کلامش گاه به کلام فردوسی چنان نزدیک میشود که آدم را به خطا میاندازد. اگر از او میپرسیدی معنای این واژهای که به کار بردی چیست، نمیدانست و میگفت، حضرت سیدالشهدا بر زبانم جاری کرده است.
این شاعر خاطرنشان کرد: یک قرائت مکتبی از واقعه عاشورا نیز داریم که با استاد خوشدل تهرانی در سالهای پیش از انقلاب اسلامی آغاز شد و سبب خیزشهای مردمی شد و به اعتقاد من، این نوع قرائت در فضای شعر عاشورایی مغفول افتاده است و ضرورت دارد همه قرائتها را تلفیق کنیم تا به اثری تأثیرگذار در حوزه شعر عاشورایی برسیم.
در بخش دیگری از این مراسم، محمدرضا سنگری به بحث درباره شعر عاشورایی پرداخت و با مروری بر برخی از شاعران ادب فارسی که در سوگ و رثای امام حسین (ع) شعر سرودهاند، گفت: به اعتقاد من، شعر عاشورایی قبل از عاشورا آغاز شده است. روایتی داریم که حضرت علی (ع) و انبیای سلف در سوگ حضرت امام حسین (ع) شعر سرودهاند و از این منظر میتوان شعر عاشورایی را از پیش از عاشورا دانست.
این پژوهشگر در ادامه با مروری بر نگاه و رویکردهایی که در مواجهه با واقعه عاشورا و شکلگیری شعر آیینی عاشورایی وجود دارد، تأکید کرد: 9 گونه نگاه در شعر فارسی وجود دارد که زیباترین نگاه، رویکرد عارفانه است که این رویکرد از دوره مولانا آغاز میشود و اوج آن را در یک دوره تاریخی میبینیم که چهار شاعر آیینی از پی هم ظهور میکنند. سروش اصفهانی در روضة الاسرار میبینیم که نگاهی عارفانه دارد و از پی او نیر تبریزی در منظومه آتشکده چنین رویکرد و نگاهی را دنبال میکند. صفی علی اصفهانی در زبدة الاسرار هم چنین رویکردی دارد و سرانجام عمان سامانی در کتاب گنجینه اسرار به بیانی عارفانه از واقعه عاشورا میپردازد که هر کدام اهمیت و ویژگیهای خاص خودش را دارند؛ اما سرودههای عمان سامانی جایگاه دیگری دارد.
سنگری در ادامه با بازخوانی بخشهایی از ترکیببند محتشم کاشانی و شروع گنجینه اسرار عمان سامانی، به بحثی تخصصی در حوزه صنایع ابی پرداخت.
در ادامه این مراسم با حضور حجتالاسلام جواد زمانی ـ مسؤول مؤسسه فرهنگی مشعر ـ، محسن پیرهادی ـ فرمانده بسیج شهرداری تهران ـ، هادی ایازی ـ معاون فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران ـ و سراج ـ از مسؤولین بسیج شهرداری ـ، از محمدعلی مجاهدی، محمدرضا سنگری، عبدالله کبیری، غلامرضا سازگار، خانواده محمود شاهرخی، فریدون حداد سامانی و شکوفه سامانی به عنوان شاعران آیینی تجلیل شد.
در بخش پایانی مراسم نیز هادی ایازی ـ معاون فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران ـ با اشاره به علاقهمندی جامعه دینی ایران به اهل بیت (ع) از 14 قرن پیش تاکنون، بر تقویت فعالیتهای فرهنگی مذهبی از طرف متولیان فرهنگ تأکید کرد و متذکر شد: این که مردم با علاقهمندی شاعران اهل بیت (ع) و مداحان را تجلیل میکنند، به دلیل علاقهمندی به اهل بیت (ع) است.
او در ادامه به مرور فعالیتهای شهرداری تهران پرداخت.
در پایان مراسم، محمود کریمی به مداحی و ذکر مصیبت پرداخت و از مدعوان با صرف شام پذیرایی شد.
مراسم پایانی کنگره شعر عمان سامانی با حضور شهردار تهران و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی 6 خرداد برگزار میشود. | |
به گزارش خبرنگار مهر، نخستین کنگره ملی شعر و اندیشه عمان سامانی، بعدازظهر شنبه 6 خرداد از ساعت 17 در سالن اصلی مرکز همایشهای برج میلاد تهران برگزار میشود. در این مراسم محمد باقر قالیباف شهردار تهران و سیدمحمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به سخنرانی خواهند پرداخت. این کنگره در راستای تبیین فرمایش مقام معظم رهبری در دیدار با شاعران آئینی و نیز پرداختن به ابعاد فعالیت «عمان سامانی» شاعر بلندآوازه عاشورایی از سوی مرکز مقاومت بسیج شهرداری تهران برگزار میشود. در این مراسم شناختنامه عمان سامانی که به همراه مقالات متعددی از استادان ادبیات فارسی تدوین شده، ارائه خواهد شد. علاوه بر این مجموعه گنجینةالاسرار که از شاهکارهای ادبی عمان سامانی به شمار میرود با حواشی محمدعلی مجاهدی رونمایی خواهد شد. توزیع مجموعه اشعار مرتبط با حضرت زینب (س) که از سوی جمعی از شاعران کشور با عنوان «پلک صبوری» گردآوری و منتشر شده است و نیز پخش فیلم مستندی درباره زندگی عمان سامانی از دیگر برنامههای این همایش خواهد بود. |
مراسم پایانی کنگره ملی بزرگداشت عمان سامانی شنبه هفته آینده در برج میلاد با تجلیل از عمان پژوهان و مراسم شعرخوانی و پخش مستند زندگی این شاعر برگزار میشود.
حمیدرضا برقعی دبیر اجرایی اولین کنگره بزرگداشت عمان سامانی در گفتوگو با خبرنگار کتاب و ادبیات فارس به تشریح برنامههای نشست پایانی این کنگره پرداخت که شنبه هفته آینده در سالن همایشهای برج میلاد برگزار میشود، پرداخت و گفت: برنامه پایانی ما در ابتدا همراه با سخنرانی و ارائه مقاله است که دکتر سنگری و احتمالا محمد جوادزمانی به سخنرانی میپردازند. سپس محمدعلی مجاهدی و غلامرضاسازگار به شعرخوانی خواهند پرداخت.
وی افزود: برنامه دیگر مراسم اختتامیه تجلیل از عمان پژوهان است که در مراسم از مرحوم محمود شاهرخی، فریدون حداد سامانی که دیوان عمان را جمع کرده تقدیر میشود. همچنین از عبدالله کبیری، مجسمه ساز اهل سامان که مجسمه عمان سامانی را ساخته است تقدیر خواهد شد.
برقعی گفت: برنامه دیگرمان در اختتامیه تجلیل از شکوفه سامانی نتیجه عمان سامانی است که به سبک عمان شعر میگوید. همچنین پخش مستندی از زندگی عمان سامانی هم از دیگر برنامههاست که به همراه یک کلیپ از سخنان مقام معظم رهبری درباره عمان در برنامه اختتامیه پخش خواهد شد.
دبیر اجرایی کنگره ملی عمان سامانی درباره برنامههای جانبی مراسم پایانی گفت: توزیع 3 کتاب را در دستور کار داریم. نخست شناختنامه عمان که مجموعه شانزده مقاله درباره این شاعر است، دیگری گنجینة الاسرار عمان سامانی است که با توضیحات جدید محمدعلی مجاهدی و 600 پانوشت جدید، تجدید چاپ شده است و کتاب دیگری که در در مراسم توزیع میشود کتاب پلک صبوری است که مجموعهای از 700 شعر درباره حضرت زینب (س) را تشکیل میدهد.
وی افزود: از آنجا زمان برگزاری مراسم مصادف است با ایام شهادت حضرت زینب است احتمالا محمد کریمی هم در برنامه حاضر خواهد شد و به مداحی یکی از اشعار عمان در باره حضرت زینب خواهد پرداخت.
گفتنی است مراسم پایانی کنگره ملی بزرگداشت عمان سامانی شنبه6 خرداد از ساعت 17 تا 20 در سالن همایشهای برج میلاد برگزار میشود.
نئجـه قان آغلاماسـون داش بـو گـون
کسیلیب یئتمیـش ایکی باش بو گـۆن
توکولوب توپراغا باشسێز شهــداء
کـربـلا دشتـی اوْلـۇب کوه منا
مـوج ایـدهر قانیلـه دریـای بــلا
نئجه قان آغلاماسون داش بو گون
بو همان گۆندی باتوب یاسه جاهان
بوویانوب قانه سوسوز پیر و جاوان
انبیالر باش آچوب آغلوری قان
نئجه قان آغلاماسون داش بو گون
بو همان گۆندی سولوب دین چمهنی
سارالوب سرو و گول و یـاسـهمهنـی
قطعـه قطعــه اولـوب اکبـــر بـــدهنــی
نئجه قان آغلاماسون داش بو گون
سالدی دونیایه شرر شمری دَنی
کسدی عطشان سر شاه زَمَنی
قالدی باشسیز قوری یئرده بدهنی
نئجه قان آغلاماسون داش بو گون
سنده صحّاف ائله شو ر و فغان
مَطلَبون تا وئره خلّاق جاهان
بو گوزهل مطلعی قیل بیرده بیان
نئجه قان آغلاماسون داش بو گون
آن چه خواندید گزیده یکی از شاهکارهای نوحه سرایی آذربایجان است و همه ساله در روز عاشورا نغمه هیئات حسینی و محافل مذهبی آذری زبانان می شود. زنده یاد «حاج محمد حسن صحّاف» شاعر و نوحه سرای شهیر سال های دور هیئات حسینی آذربایجان، شاعر این ابیات شورانگیز است. گلشن شهدا، رهروان حقیقت و شورش کربلا از جمله آثار این نوحه سرای تبریزی است.
قدرت و شیوایی شعر صحاف به حدی بود که زنده یاد استاد شهریار در مقدمه ای که بر کتاب «رهروان حقیقت» نوشته، آورده است:
در چندین بار ملاقات که افتخار زیارت آقای صحّاف را پیدا کرده و از قند گفتارشان برخوردار گشتم، ایشان را خیلی نزدیک به کمال صنعت شعر یافتم. مخصوصا در آثاری که ایشان به زبان محلی سروده بودند، حقاً خیلی قوی و بلکه اشعر شعرای زنده آذربایجان تشخیص دادم.
استاد شهریار در قسمت دیگری از این مقدمه، می نویسد:
این بنده تا کنون خیلی نادر اتفاق افتاده که به شاعری -هرقدر هم دانا و توانا باشد- رشک ببرم. یعنی هنر واقعی خود جهان صفایی است که اصلا رشک و حسد در آن جا وجود ندارد… من با یک بیت لطیف که از دیگران باشد بیشتر عشق می ورزم تا با بیت دیگر همپایه آن که از خودم باشد. اما در مطالعه این کتاب از شما چه پنهان، شراره رشگی در اعماق روح آزمند و جان آرزومندم برق زد که برای تشریح و تبرئه آن بهتر می بینم ماجرایی را که فی الحال به یادم آمد، در میان بگذارم که مولانا فرماید: بهتر آن باشد که عشق دلبران / گفته اید در حدیث دیگران
شاید نام «عمان سامانی» را که تا همین پنجاه شصت سال حیات داشته شنیده باشید. این شاعر بزرگ با سرودن شاهکار بدیعی که الهام محض است و «گنجینه اسرار» نام دارد، مقامی در ادبیات دینی و اخلاقی احراز کرده که حتی از مرحوم محتشم کاشانی هم بالاتر زده است.
معروف است که خوانین بختیاری وقتی به زیارت عتبات عالیات مشرف می شوند، در این سفر مرحوم عمان سامانی را هم با خود می بَرند. ضمناً در نجف اشرف به محضر مرحوم آیت الله میرزای شیرازی (مرجع تقلید بزرگ جهان تشیع و صاحب فتوای معروف جنبش تنباکو در آن زمان) شرفیاب می شوند. باری، خوانین بختیاری با هیکل های درشت و قیافه های موقر وارد محضر میرزای شیرازی می شوند. آخر همه هم مرحوم عمان سامانی با جثه ریز و فروتنی مخصوص و سیمای شاعرانه خود وارد می شود. اجازه جلوس که می یابند مرحوم عمان دم در و پایین دست همه نشسته بود. یکی از خوانین بختیاری که سمت بزرگتری هم داشت، شروع می کند به معرفی حُضار –البته با القاب و عناوین قلمبه و سلمبه ای از قبیل ضرغام و قمقام و صمصام و … که معمول آن وقت بوده است- و در آخر هم شاید نوک زبانی اسمی از «میرزا عمان» برد.
مرحوم آیت الله میرزای شیرازی به مجرد شنیدن نام عمان یک مرتبه رنگ از رخ باخته، با حال منقلب بلند می شود و لرزان و اشک ریزان خود را به عمان سامانی می رساند. مهمان والا مقام خود را در آغوش می گیرد و با تضرع و التماس به صدر مجلس می کشاند. میرزا را بالای دست خود نشانده و مکرر می گفته “میرزای عزیزم ای کاش خداوند اعلی مرا هم در اجر یک بیت از هزارها بیت که در مناقب و مراثی ال محمد (ص) به قلم فیاض شما جاری شده، سهیم و شریک می فرمود.”
آری… من هم از خواندن کتاب آقای صحّاف همین حال را یافتم و زبان حالم گویای همان شد که او گفته بود. در چنین حرم قدس و مقام تعظیم، قصه شور و حکایت شعور نیست بلکه این یک نصیبه ازلی و تائید خاص رحمانی است. تا استحقاق و پایه روحانی گوینده چه باشد و تا این پایه دست ندهد، شاعر هرقدر هم پرمایه و پرکار باشد، هرگز راه به جایی نخواهد بود. رحمه الله علیهم جمیعا.
سید محمد حسین شهریار
تبریز
فروزدین ۱۳۴۵
عمان سامانی را باید احیاگر ادبیات عرفانی عاشورایی در ایران دانست، آنگاه که نام مجموعه شعر خود را با تلفیقی از دو واژه فارسی و عربی به نام «گنجینةالاسرار» مینامد.
دکتر علیزاده مدیر گروه کتابشناسی دایرةالمعارف پیامبر اکرم(ص) شخصیت و اشعار عمان سامانی را مورد تحلیل قرار داده است.
گفتنی است دکتر علیزاده مدیر گروه کتاب شناسی دائره المعارف پیامبر اکرم ( ص ) در پژوهشگاه باقر العلوم و مدرس ادبیات و معارف و از چهرهای علمی و عاشورا پژوهان کشور، علاوه بر تحصیلات حوزوی و دانشگاهی دارای آثاری مانند، سیری در سلوک حسینی در معرفی 500 کتاب درباره امام حسین علیه السلام، مقالات و نقد آثار عاشورایی، اسلام شناسی و تاریخ اسلام است.
دانلود برای گوشی های آندرویدی
دانلود برای گوشی های اپل
دانلود برای گوشی های جاوا و سایر گوشی ها
password : www.samancity.ir
تفسیر واقعه سیدمسعود رضوی |
کتابچة شعر کمحجم عمان سامانی به نام «گنجینهالاسرار»، اگرچه متأخر است و در نسبت با دواوین و منظومههای دیگر شاعران پارسیگو، کوچک به نظر میرسد، امّا از حیث تأثیر و رخنه در ذهن و ضمیر و عواطف مخاطبان، یک اثر موفق و بلکه مهم محسوب میشود. البته اهل ادب به محض برخورد با عنوان کتاب، بر غلط بودن ترکیب گنجینهالاسرار تأکید میکنند و حق با ایشان است؛ زیرا «گنجینه» یک کلمة فارسی است ودر این ترکیب اضافی، های پایانی را نباید همچون لغات تازی منقوط خواند و با الف و لام ابتدای «اسرار» ادغام کرد. به جز این مسئله، میباید سه وجه ارزش این کتاب را کاملاً مدّ نظر داشت؛ زیرا در این سه وجه، اثری موفق و مهم محسوب میشود که نمیتوان تأثیر آن را بر آثار مشابه و مخاطبان پرشمار نادیده گرفت: نخست، از حیث جایگاهی که در مرثیهسرایی پارسی، خاصه تعزیت شاعرانه برای شهیدان کربلا دارد و پس از ترکیببند محتشم کاشانی، از معروفترین و پرخوانندهترین آثار در این عرصه است. دوم، از جهت نگاه تأویلی و عرفانی به ساحاتِ معنوی ماجرای هجرت و نبرد و شهادت امام حسین(ع) و یارانش و تشریح آن در یک منظومه عرفانی. و سوم، به لحاظ ارزش آن در ادب و عرفان عامهپسند که از حیث اسلوب و شیوة نظم و ترسیم تصاویر و سرانجام ادغام آنها با معانی عرفانیِ سهلالوصول و قابل فهم برای همگان، اثری ژرف بر خواننده میگذارد و ضمناً از تنزّل در سستیها و اوهام ادبیات عوام نیز نسبتاً برکنار مانده است و این توفیق جالب و قابل تحسینی برای یک اثر محسوب میشود. بی گمان گنجینهالاسرار، یکی از منظومههای لطیف و زیبای عرفانی در شرح وقایع عاشورا و بسط دقایق شهادت امام حسین(ع) و یارانش و ذکرِ اسرارِ پنهانِ این ماجراست که با زبانی فصیح و روان سروده شده است. در این منظومه، شاعر برای بیان رموز عرفانی، واقعه کربلا را تمثیل قرار داده و با طرح برخی از جنبهها و مسائل آن، طبق روایات تاریخی شیعه، مراحل سلوک و ترک تعلقات را تا فنای در خدا که همان معشوق و مقصود نهایی است، بیان میکند. جنبههای بدیع و نوآورانه در این منظومه نیز عمدتاً معطوف به همین مسائل است. در واقع تاریخ مذهبی و مفاهیم عرفانی را تلفیق کرده و دو پدیدة محبوب نزد عامه شیعیان ایرانی را در هم آمیخته و یکجا عرضه کرده است. شاعر علاوه بر اصطلاحات متعارف عرفانی، به گونهای ظریف و با تسلّطی چشمگیر، اصطلاحات عاشقانة ملموس و زمینی شعر فارسی را نیز به سبک نظامی و وحشی بافقی به کار گرفته تا صحنهآرایی کند و الحق در این آرایهها توفیق زیادی داشته است. |
دانلود مقالات درباره عمان سامانی
دانلود مقالات درباره دهقان سامانی
پسورد فایل ها :www.samancity.ir